Pendudukan Jepun di Tanah Melayu

PENTADBIRAN TENTERA JEPUN






PENGENALAN

Sebelum kedatangan jepun ke tanah melayu, british telah menduduki Negeri-negeri Melayu. Pendudukan jepun di Malaya merupakan satu peristiwa penting dalam sejarah Negeri-negeri Melayu. Sungguhpun pendudukan itu hanya berlaku selama 3 tahun 9 bulan (15 Februari 1942 hingga 15 Ogos 1945) tetapi perubahan yang dicetuskan sangat penting terutamanya dalam merangsang kesedaran politik orang melayu. Jepun telah membawa slogan kesemakmuran Asia Timur Raya utk mentadbir tanah melayu. Apabila jepun kalah, maka Malaya berada dalam erti kata tanpa pemerintahan selama 3 minggu. Kemudian tanah Negeri-negeri Mulayu diperintah oleh Parti Komonis Malaya dan diambil semula oleh British

Pendudukan jepun telah menguatkan perasaan dan politik perkauman yang berlanjutan sehingga selepas perang. Ia dipelopori oleh tindakan kaum Cina yang kebanyakkannya menyertai MPAJA yang berfahaman komunis yg kemudiannya meneruskan perjuangan dan cita-cita perkauman antara org Melayu, Cina dan India dapat dibendung kemudiannya, dengan kebijaksanaan pemimpin-pemimpin negara, yg juga mewakili ketiga-tiga kaum ini. Pentadbiran Jepun sebenarnya ada dua corak pemerintahan iaitu pemerintahan secara tentera dan pemerintahan secara awam. Pentadbiran tentera bermaksud segala bentuk pentadbiran iaitu dari segi ekonomi, politik dan sosialnya adalah ditadbir oleh cara tentera. Apabila adanya pentadbiran tentera maka ini beerti tidak ada lagi pentadbiran awamnya. Awam merujuk kepada perlembagaan atau pemerintahan yg bercorak demokrasi tetapi jepun mewujudkan perlembagaan tentera. Ini bermakna ia bercanggah dengan konsep awam. Apa sahaja institusi dalam Negara di kuasai oleh tentera dan bukan awam lagi. Contoh yang dibayangi oleh pentadbiran jenis ini ialah Korea, Burma dan Pakistan.

Jepun merampas Malaya daripada British secara mengejut pada bulan Disember 1941, tetapi menyerah kalah 3 tahun 9 bulan kemudian setelah Nagasaki dan Hiroshima dibom. Seperti penjajah Eropah sebelumnya, Jepun menakluki Negeri-negeri Melayu kerana sebab-sebab ekonomi dan politik. Mereka meminati hasil bumi Malaya disamping ingin memperluas empayar Jepun. Jepun memerintah dengan kekerasan. Mereka paling ganas kepada Cina yang telah menjadi musuh Jepun semenjak berperang di tanah besar Asia. Pemerintahan tentera Jepun telah mendatangkan kesan mendalam pada rakyat di Negeri-negeri Melayu.

Pentadbiran Tentera (dasar politik)

Kerajaan Jepun telah mewujudkan pentadbiran tentera kerana ketika itu Jepun masih dalam peperangan. Matlamatnya utk membentuk Pemerintahan Baru Asia Timur masih belum berjaya ketika itu kerana negara-negara New Zealand, Australia dan India masih belum dapat ditakluki serta menentang serangan balas kuasa-kuasa barat. Panglima tentera Bitish yang menyerah diri ialah LT. Jeneral A.E Percival. Panglima tentera Jepun yang mengalahkan pihak Bitish itu pula bernama Lt. Jeneral Yamashita Tomoyuki . Oleh kerana Jepun pada masa itu masih berperang di tempat lain, maka pemerintahan di Malaya merupakan pemerintahan tentera yang dikenali dengan nama Pemerintahan Tentera Tanah Melayu (PTTM).

Dasar pemerintahan Jepun juga dikatakan pemerintahan tentera yang mana dijalankan mengikut unit-unit kewilayahan. Ketua unit adalah seorang Presiden yang dikenali sebagai Gunseikan. Singapura mempunyai ketua bandarnya sendiri. Malaya terbahagi kepada Negeri-negeri Selat, Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Melayu tidak bersekutu.

Asia tenggara yg dikuasai telah dibahagikan kpd 8 kawasan. Setiap kawasan ditadbir oleh 1 pasukan tentera. Malaya dan Sumatera telah digabungkan dan diletakkan di bawah pentadbiran tentera dari pasukan ke-25 yang diketuai oleh Jeneral Hitoshi Nishioeda. Manakala pentadbiran tentera yang dilaksanakan di kedua tempat ini diberi kepada Mejar General Manaki Keishi selaku Ketua Pentadbiran Tentera. Walaubagaimanapun, urusan pentadbiran am dilakukan oleh Kolonel Watanable Wataru.

Negeri-negeri Melayu dan Singapura di letakkan di bawah pemerintahan tentera Jepun dengan ketua Negara (Gabenor) yang tinggal di Singapura. Walau bagaimanapun, pentadbiran Negeri-negeri Melayu dan Singapura di beri organisasi pentadbiran yang berasingan.

Singapura di beri nama Syonan dan diisytiharkan sebagai sebuah perbandaran di bawah datuk bandar atau Syonan digelar Cahaya Timur dengan Singapura di beri status tanah jajahan dan Negeri-negeri Melayu di beri nama New Malai atau Malaya Baru. Negeri-negeri Melayu dan singapura pula dijadikan sebagai kawasan naungan dan ditadbir setiap negeri oleh seorang Presiden, yang bertanggungjawab kpd Gabenor. Sultan disahkan sebagai ketua agama dan berfungsi sbg ketua hal ehwal agama islam sahaja.

Kebanyakan jawatan2 rendah seperti askar dan mata-mata diberikan kepada orang-orang Melayu dan bukan kepada India dan Cina. Itulah sebabnya ramai askar Melayu ketika itu. Akibat daripada pilih kasih itu telah menimbulkan perasaan tidak puas hati di kalangan orang-orang Cina. Penyatuan orang-orang Cina yang memang anti-Jepun itu telah beberapa kali menyerang Jepun. Orang Cina telah menubuhkan MPAJA (Malayan People Anti-Japanese Army) yang berjuang menentang pentadbiran Jepun. MPAJA itu telah diresapi oleh ajaran komunis dan itulah sebabnya ramai anggota MPAJA adalah komunis. MPAJA telah meneruskan perjuangan itu walaupun perjuangan itu tidak mendapat sokongan daripada kaum Melayu dan India.

Dengan pentadbiran tentera, Malaya dijadikan kawasan Nipponnya iaitu menjadi milik terus jajahan mereka. Sementara Sumatera di Indonesia pula merupakan gabungan. Tetapi cita-cita itu tidak dapat dilaksanakan kerana pembahagian itu telah dibuat sejak perjanjian Inggeris Belanda tahun 1824 yang lalu. Dalam perubahan pentadbiran itu, Jepun telah mengadakan pentadbiran secara Majlis Perundingan mulai Oktober 1943. Dengan adanya majlis tersebut di tiap-tiap wilayah, seorang gabenor yang dilantik yang juga menjadi pengerusi kepada majlis tersebut. Sultan pula sebagai naib pengerusi. Dalam pengurusan tersebut, bilangan anak tempatan yang menjadi ahli telah ditambah.

Dari segi keselamatan pula, pasukan polis yang ditubuhkan di Malaya telah ditempatkan di pekan-pekan dan bandar-bandar kecil. Polis juga ditempatkan di beberapa bahagian di Malaya. Bagi kemudahan, satu system Pendaftaran Keluarga telah diadakan dengan memberikan satu keping Sijil Hidup dengan aman. Pindaan di dalam sijil itu boleh dilakukan bila ada kanak-kana yang baru lahir, kematian dan perkahwinan. Melalui system itu, setiap orang akan bertanggungjawab kpd ahli keluarganya.

Dari segi ketenteraman awam, Jepun telah memperkenalkan Sistem Kawalan. System tersebut diperkenalkan dalam tahun 1944 iaitu mewajibkan penduduk di sesuatu tempat menjalankan rondaan waktu malam bagi mencegah kecurian, kebakaran serta mereka diberi kuasa menangkap sesiapa yang dicurigai. Jabatan kehakiman juga ditubuhkan. Pada bulan April 1942, telah diadakan Mahkamah Tentera. Mahkamah tersebut dikendali oleh Jeneral Yamashita yang mempunyai bidang kuasa atas hal ehwal politik, kehakiman, pembicaraan serta keselamatan Negara. Hukuman dijalankan mengikut Undang-undang dan Hukuman Angkatan Tenteranya. Dengan adanya peraturan dan hukuman tersebut, menyebabkan penduduk di Malaya takut dan masing-masing tidak mahu dibicarakan. Sekiranya tertangkap kerana melakukan kesalahan dan dibicarakan, mereka tetap dihukum. Akibat daripada hukuman yang tegas dan tidak berperikemanusiaan itulah, penduduk-penduduk begitu benci dengan cara pemerintahan Jepun itu. Beberapa depot dan Maktab Angkatan Tentera telah didirikan oleh pihak Jepun kerana mereka lebih memberatkan kerajinan iaitu Jepun mahu menipponkan orang2 Malaya.

Selain itu dasar pemerintahan tentera juga adalah dalam bentuk dasar terhadap Sultan. Bagi mencapai maksud ini, Pemerintahan Tentera Tanah Melayu pada mulanya bertujuan meminta Sultan-sultan menyerahkan hak kedaulatan mereka serta negeri-negeri mereka. Pihak Jepun tidak mahu mengiktiraf mereka sebagai sultan. Pada bulan September 1942, Pemerintahan Tentera Tanah Melayu telah menukar dasarnya dan sedia mengiktiraf taraf Sultan-Sultan di Malaya. Namun demikian, elaun bulanan mereka dikurangkan.

Pada ahkir tahun 1942 markas tentera Jepun di Tokyo telah mengarahkan Pemerintahan Tentera Tanah Melayu supaya lebih berhati-hati tentang sikap dan layanannya terhadap Sultan-sultan. Pada 20 Januari 1943, Pemerintahan Tentera Tanah Melayu telah mengadakan persidangan yang dihadiri oleh Sultan-sultan dari Negeri-negeri Melayu dan Sumatera di Singapura dan pihak Jepun telah mengumumkan dasar barunya terhadap Sultan-sultan. kerajaan Jepun mengiktiraf hak Raja-raja Melayu menggunakan gelaran sultan dan mengesahkan kedudukan mereka sebagai ketua agama islam. Elaun mereka hendaklah dibayar sama banyak seperti sebelum perang dan mereka dibenarkan menyimpan harta.

Ibrahim Yaakob bekas pemimpin KMM telah diminta oleh Jepun menubuhkan Badan Penasihat Bumiputera pada Pemerintah Tentera Jepun bagi Malaya dan Sumatera. Pada tahun 1943 Jepun telah membentuk satu pasukan Melayu yang separuh tentera bernama Pembela Tanahair (PETA) ataupun dalam bahasa Jepunnya Giyu Gun. Ibrahim Yaakob telah dilantik menjadi ketua dengan berpangkat Leftenan Kolonel. Di peringkat ini, orang Melayu yang bekerjasama dengan Jepun bertujuan menggunakan peluang yang diberi oleh Jepun utk melatih orang Melayu menjaga kepentingan Melayu.

Untuk menjaga dan mengekalkan keamanan, Jepun telah mengadakan Perkhidmatan Sulit Jepun (Tekkikan), Polis Tentera (Kempetei), Anggota Jabatan Penyiasat (Toko) dan polis biasa.



a) Tekkikan

Perisik tertinggi tentera Jepun yang mempunyai organisasi yang luas dan kompleks. Badan ini mempunyai hubungan di seluruh dunia. Tugasnya ialah menjalankan propaganda, sabotaj dan melakukan pembunuhan jika perlu.



b) Toko

Terdiri daripada pegawai-pegawai tentera Jepun yang menjalankan tugas-tugas perisikan di seluruh tempat di Negeri-negeri Melayu.



c) Kempetei

Merupakan pasukan tentera yang bertindak sebagai perisik-perisik yang menyelidik masyarakat untuk mempastikan sebarang bantahan dan rasa tidak puas hati orang ramai dapat dibendung dan mereka yang dianggap berbahaya kepada pentadbiran Jepun ditangkap dan dihukum. Di antara ketiga-tiga unit itu, Kempetei merupakan polis yang paling dirasai kewujudannya dan ditakuti oleh orang ramai. Pasukan ini terdiri daripada berbagai kaum tetapi kebanyakannya terdiri daripada orang Melayu. Mereka mempunyai kuasa yang tidak terbatas di dalam menyoal dan menghukum orang ramai yang dikatakan bersikap anti kerajaan dalam sebarang bentuk perlakuan. Sikap anggota Kempetei bukan bangsa Jepun ini kadangkala lebih ganas daripada Jepun sendiri.



Jepun mengadakan Perkhidmatan Negara (nasional service) iaitu orang lelaki yang dimestikan memasuki salah satu pasukan tentera iaitu sama ada Giyugun, Boetai atau Heihas. Giyugun ialah unit sukarela tempatan. Keahliannya terdiri daripada orang-orang Melayu. Hanya sebilangan kecil terdiri daripada bangsa Cina dan India. Tugas pasukan ini ialah untuk menjaga dan mempertahankan Malaya. Boetai merupakan pasukan yang diguna khas bagi menentang komunis termasuklah MPAJA. Heihas pula dianggotai oleh orang-orang Melayu dan Indonesia. Tugas mereka ialah untuk menjaga keamanan di mana-mana yang diperlukan.

Wujudnya pasukan-pasukan ini dan pasukan-pasukan perisikan tadi maka pemerintahan ketenteraan Jepun di Malaya tidak menghadapi banyak ancaman atau penentangan orang ramai. Pentadbiran tentera Jepun juga mengarahkan mempelajari bahasa Jepun. Sekolah Melayu yang dibuka semula diwajibkan mengajar bahasa Jepun sebagai salah satu mata pelajaran. Langkah Jepun menjadikan bahasa Jepun sebagai bahasa rasmi di Kelantan tidak berjaya. Bahasa Melayu rumi dan jawi serta bahasa inggeris digunakan dalam surat perjalanan pentadbiran. Contohnya di Terengganu, pegawai kerajaan diarahkan mendaftar nama untuk mengikuti kursus bahasa Jepun yang diadakan di bangunan Sekolah Inggeris Sultan Sulaiman.

Ketika pentadbiran tentera Jepun, putera Sultan tidak di benarkan memakai bendera kerana khuatirkan timbul kesamaran dengan bendera yang dipakai oleh pegawai Jepun. Dalam hal ini, Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah pula diingatkan jangan menggunakan bendera kuning putih kerana warna itu dipakai oleh Jeneral Jepun. Kemudiannya pentadbiran tentera Jepun memberhentikan jawatan menteri besar dan memansuhkan majlis mesyuarat negeri.

Pada masa pentadbiran tentera Jepun, mahkamah juga mengalami perubahan. Misalnya mahkamah Terengganu dibahagikan kepada 3 jenis iaitu mahkamah Koto Hoin atau mahkamah Besar, Mahkamah Ciho Hoin atau mahkamah jajahan dan mahkamah Kaikyo Hoin atau mahkamah kadi. Tiap-tiap mahkamah diingatkan supaya meletakkan nama berdasarkan tempat masing-masing. Misalnya Mahkamah Besar Negeri Terengganu di bawah pentadbiran tentera dan untuk mahkamah jajahan pula, Gunseibu Terengganu Ciho Hoin. Di dalam tiap-tiap mahkamah hendaklah dinaikkan bendera Nippon.

Pentadbiran tentera Jepun tidak lagi memberi cuti kelepasan kepada hari Sultan. Kerajaan tentera Jepun juga menegah menaikkan bendera di perkarangan istana kerana dianggap bukan sebahagian daripada agama. Arahan juga dikeluarkan membatalkan kereta sultan atau pegawai kerajaan memakai bendera kerajaan atau Jepun. Pihak pentadbiran tentera Jepun juga tidak membenarkan memakai lambang kerajaan negeri yang berbentuk mahkota dan keris kerana itu dianggap bukan cop bagi keturunan sultan tetapi hanyalah cop bagi kerajaan dahulu.



DASAR SOSIAL JEPUN

Ketika pemerintahan Jepun di Malaya, keadaan di Negeri-negeri Melayu disifatkan amat menyedihkan. Joginder Singh Jessy dalam bukunya ada menyatakan penduduk tanah melayu hidup dalam keadaan terhimpit, menderita, melarat dan ketakutan. Segala gerak geri rakyat sentiasa diawasi oleh tentera Jepun. Orang-orang yang disyaki menentang atau menyokong kuasa-kuasa lain akan dihukum dengan kejam dan ada yang dibunuh.

Pada masa itu, Jepun telah mengambil pemuda-pemuda Malaya untuk di bawa ke sempadan Malaya-Siam-Burma (sekarang Myanmar) untuk membina jalan keretaapi maut. Semasa menjalankan tugas tersebut, ramai penduduk Malaya yang disuruh bekerja dan dilayan tanpa rasa perikemanusiaan sehingga ramai yang terkorban. Walaubagaimanapun, pemerintahan Jepun juga membawa kebaikan kepada orang Melayu dengan memberi keistimewaan-keistimewaan tertentu, manakala orang-orang Cina ditindas dengan kejam.

Tan Deng Eng dalam bukunya History of Malaya and Singapore menyatakan: Tindakan kejam terhadap orang Cina di Negeri-negeri Melayu disebabkan orang Cina dan Negara China adalah musuh lama Jepun, iaitu sejak perang China-Jepun lagi. Oleh kerana tindakan Jepun ke atas orang-orang Cina terbabit, menyebabkan mereka menentang pemerintah Jepun di Malaya dengan menyertai pergerakan komunis.

Keadaan social juga dalam kedaan tenat, kecurian, perbalahan dan sebagainya sering berlaku kerana rakyat kekurangan bahan makanan dan pekerjaan. Jepun juga cuba merubah budaya masyarakat tempatan dengan usaha men‘Jepun’kan orang-orang Malaya . Ia dilakukan melalui system pendidikan yang diperkenalkan olehnya yang menerapkan budaya seperti diwajibkan menyanyi lagu kebangsaan Jepun dengan membongkokkan badan kearah Negara Jepun, mempelajari bahasa dan kesusasteraan Jepun dan sebagainya.

Ia juga adalah salah usaha pihak Jepun untuk menghapuskan system pendidikan dan budaya barat yang telah ada di kalangan penduduk Malaya ketika itu. Di samping tindakan-tindakan di atas mereka juga turut menyekat penggunaan radio dan menonton filem-filem barat yg menjadi salah satu usaha mereka untuk melahirkan keadaan social yg berbentuk Jepun di Malaya. Keadaan ini melahirkan rasa tidak puas hati di kalangan rakyat. Namun begitu rakyat tidak dapat bertindak terang-terang kerana hukuman bunuh akan dikenakan kpd sesiapa sahaja yang menentang pemerintahan Jepun.



DASAR EKONOMI JEPUN

Dari segi ekonomi, Jepun telah menukar dasar ekonomi Malaya daripada ekonomi usaha bebas kepada ekonomi kawalan, iaitu Jepun cuba melahirkan satu system ekonomi yang bersifat berdikari dan menjalankan dasar tutup pintu. Ini bermakna jepun tidak menggalakkan eksport sebaliknya menggalakkan industri ringan dan sedikit industri berat.

Semua kegiatan ekonomi seperti industri bank, pengangkutan, perlombongan dan estet-estet yang dahulunya dikuasai oleh pemodal Eropah dan China telah diambil alih oleh Jepun. Dari segi kegiatan pertanian, Jepun telah menjadikan kegiatan pertanian sebagai satu kegiatan umum bagi mengatasi masalah kekurangan makanan. Penanaman padi diutamakan supaya pengeluaran makanan mencukupi. Rancangan 3 tahun sara diri telah dijalankan dengan memperkenalkan penanaman padi 2 kali setahun.

Pada keseluruhannya, perkembangan ekonomi Malaya merosot dan menjadi lumpuh sehingga timbulnya masalah pengangguran, kebuluran dan inflasi berleluasa di Negeri-negeri Melayu. Antaranya harga barangan dan makanan naik, tetapi nilai mata wang pokok pisang yg diperkenalkan Jepun sangat rendah kerana pengeluaran wang tersebut tidak dikawal. Pengeluaran barang utama juga dikawal rapi. Permit dikenakan terhadap semua jenis pengangkutan dan perdagangan. Catuan pembelian beras juga dilakukan dgn setiap penduduk perlu menggunakan system kupon untuk mendapatkan beras. Kekurangan makanan juga menyebabkan ramai penduduk menghadapi masalah kesihatan hinggakan ramai penduduk yang dijangkiti pelbagai penyakit.

Namun begitu, walau apapun kedudukan ekonomi penduduk Malaya, kewujudan pentadbiran Jepun di Negara ini turut menggalakkan kegiatan dan kedatangan syarikat-syarikat besar dari Jepun seperti Mitsui dan Mitsubishi.



KESAN2 PENDUDUKAN JEPUN DI TANAH MELAYU

1) Zaman pendudukan Jepun merupakan zaman pahit dalam sejarah hidup orang-orang di Malaya, seperti yang telah dinyatakan, kehidupan orang-oang tempatan penuh dengan penderitaan dan penindasan. Zaman pendudukan Jepun menjadi ingatan yang sukar dilupa.

2) Oleh kerana zaman pendudukan Jepun tidak ada pekerjaan, kekurangan makanan dan barang keperluan harian, tidak ada rancangan pembangunan social dan adanya dasar ‘pecah dan perintah’ menyebabkan masa-masa awal selepas peperangan tamat, timbulnya berbagai-berbagai masalah

3) Pemerintahan tentera British dan kerajaan awam yang ditubuhkan kemudian terpaksa melakukan pelbagai langkah untuk memulihkan keadaan Negara.

4) Dasar pecah dan perintah Jepun secara tidak langsung menimbulkan perselisihan di antara Melayu dengan orang Cina selepas peperangan tamat. Ini disebabkan orang-orang Cina terutama dari pertubuhan MPAJA mahu membalas dendam terhadap orang-orang Melayu yang dituduh menjadi penyokong Jepun.

5) Orang-orang Melayu terpaksa bertindak balas terutama terhadap anggota MPAJA atau dikenali sebagai Tentera Bintang Tiga. Akibat daripada tindakan tersebut, beberapa pertempuran kaum berlaku yang agak sengit berlaku di Johor

6) PKM dan MPAJA tajaan PKM dianggap wira kerana melindungi dan menolong orang Cina daripada penindasan Jepun

7) Selepas perang, PKM diiktiraf oleh pemerintah British sebagai parti yang sah memandangkan sumbangan PKM membantu British menentang Jepun.